Abstract – Cũng khá lâu kể từ khi một bộ phim làm về siêu Hoàng đế Đại Pháp – Napoléon Bonaparte được công chiếu. Bộ phim Napoléon do đạo diễn Ridley Scott ra mắt vào tháng 11 2023 đã đạt được nhiều đề cử cho giải Oscar và thắng lớn tại các phòng vé trên toàn thế giới. Liệu sau hai thập kỉ, bộ phim kể về một trong những người giỏi nhất lịch sử có xứng đáng tiếp nối những Waterloo 1970 hay Napoléon 2002 làm giàu thêm vốn tư liệu về nhân vật lịch sử kiệt xuất này hay không?

Bản quyền của bài viết này thuộc về Bonavadeur (Tokyo Bona), Fan Na lùn không phong trào.

1. Về Napoléon và một số bộ phim đã từng được sản xuất

1.1. Napoléon Bonaparte

Napoléon din Buonaparte, sinh ngày 15/08/1769 tại đảo Corse, bấy giờ là thuộc địa của Đế Quốc Pháp, trong một gia đình quý tộc nghèo gốc Italia. Tên của ông được đặt theo tên của người chú họ hàng. Napoléon có một người anh trai là Joseph (sau này được Napoléon phong cho làm vua Tây Ban Nha) và sáu người em. Cha của Napoléon là một quý tộc nghèo gốc Italia thân Pháp, muốn con của mình được lớn lên trong nền giáo dục khai sáng tiên tiến của Pháp (tại thời điểm đó Pháp là cường quốc số một tại châu Âu lục địa về Kinh tế – Quân sự – Văn hoá). Vì vậy năm 1779 Napoléon đã được bố cho ghi danh học tại một trường Thiếu sinh quân (Trường học cho công dân dưới 18 tuổi của Quân đội) dành cho quý tộc Pháp. Mẹ Napoléon là một người nghiêm khắc, chăm lo cho gia đình khi ông Bonaparte vắng nhà. Chuyện kể rằng, bà Letizia đã nhiều lần cho cả 8 anh em nhà Bonaparte nhịn ăn một ngày vì mắc lỗi. Lịch sử nhìn nhận người mẹ này là người phụ nữ đứng sau thành công của Napoléon, kể cả khi ông đã là Hoàng đế Pháp.

Napoléon tốt nghiệp Trung uý Pháo binh năm 16 tuổi, tham gia vào các hoạt động cách mạng trong thời kì Cách Mạng Pháp với tư cách là thành viên phái Jacobin. Năm 1793, sau chiến thắng Toulon trước Hải quân Anh, Napoléon được thăng hàm Chuẩn Tướng khi mới 24 tuổi. Năm 1799, Napoléon tự phong Đệ nhất Tổng tài (như Tổng thống ngày nay) khi mới 30 tuổi sau cuộc đảo chính ngày 18 tháng Sương mù. 5 năm sau, ông xứng Đế ở tuổi 35, lấy hiệu là Napoléon I, chính thức thiết lập Đệ nhất Đế Quốc Pháp, Đế chế lớn nhất trong lịch sử châu Âu cho tới thời điểm đó.

Napoléon hiện thân trong lịch sử là một thiên tài quân sự xuất chúng với 77/86 trận thắng trong suốt lịch sử cầm binh của mình, là vị tướng có số trận thắng nhiều nhất trong lịch sử. Binh nghiệp của Napoléon khởi đầu với trận thua tại Maddalena năm 1793, và kết thúc bằng trận thua lịch sử năm 1815 tại Waterloo. Từ “Waterloo” sau đó đi vào từ điển tiếng lóng tiếng Anh với ý nghĩa thất bại chiến lược. Napoléon đánh dấu sự hiện diện của mình trong lịch sử bằng một thời đại mang tên mình và các cuộc chiến tranh mang tên mình: Thời đại Napoléon, Các cuộc Chiến tranh của Napoléon. Trong suốt thời đại của mình, Napoléon luôn đối mặt với xâm lược từ các nước châu Âu với việc toàn bộ các nước châu Âu thời đó liên minh lại bảy lần chống lại ông. Ông đã chiến thắng 5 trong số 7 liên minh đó.

Không chỉ là Thần Chiến Tranh, Napoléon còn là một nhà điều hành đất nước lỗi lạc. Dưới thời của ông, nước Pháp phát triển đến đỉnh cao về Quân sự, Khoa học, Xã hội, Văn hoá. Một trong di sản lớn nhất của ông là Bộ luật Napoléon (The Napoleon Code) đã làm nền móng cho pháp luật Pháp và Châu Âu hiện nay. Lịch sử sau này có thể rũ bỏ toàn bộ chiến thắng của tôi sau thất bại tại Waterloo, ngoài trừ bộ luật Napoléon. Dù có nhiều tranh cãi về tính đúng đắn, đạo đức trong hành động của Napoléon, các nhà sử học lỗi lạc nhất trong 2 thế kỉ qua đều không thể phủ nhận tính thiên tài trong con người này. Napoléon là một hiện tượng lịch sử, là chất xúc tác cho sự vận động của lịch sử.

Napoléon mất năm 1821 tại đảo Saint Helena. Năm 1840 thi hài của ông được chuyển về Pháp và ngày nay được lưu giữ tại Bảo tàng Quân đội Pháp.

Tại Pháp, Napoléon là một nhân vật còn gây tranh cãi.

1.2. Những bộ phim về Napoléon.

Được giới sử học nhìn nhận là nhân vật thứ hai trong lịch sử mà loài người phải dày công nghiên cứu về cuộc đời mình chỉ sau Chúa Jesus, Napoléon là nguồn cảm hứng bất tận cho nhiều sáng tác nghệ thuật. Thiên anh hùng ca Eroica (Giao hưởng số 3) của Beethoven, được mệnh danh là một trong những bản giao hưởng hay nhất mọi thời đại là một ví dụ hùng hồn cho những cảm hứng bất tận toả ra từ Napoléon. Giao hưởng số 3 mang tính cách mạng trong âm nhạc cổ điển khi âm nhạc giờ đây lấy một cá nhân làm trung tâm trong câu chuyện của nhạc sĩ. Bằng sự ngưỡng mộ của mình dành cho Tổng tài Napoléon, Beethoven lấy đó làm hình tượng cho vị anh hùng của mình mà đề tên của Bonaparte trong lời đề tặng (dự định có tên là giao hưởng Bonaparte). Khi hay tin Napoléon xưng Đế, hình tượng người anh hùng trong nhạc sĩ sụp đổ, ông xé bỏ bìa tổng phổ và thay vào đó là lời đề tặng cho một hoàng thân nước Áo.

Số cuốn sách viết về Napoléon nhiều hơn số ngày trôi qua kể từ khi ông mất. Hàng chục bộ phim lớn nhỏ, từ phim câm, phim dài tập, TV series, phim một tập đã được sản xuất lấy cảm hứng về cuộc đời của Napoléon. Tôi không có thời gian xem hết tất cả, tuy nhiên có thể liệt kê cho bạn đọc một số ấn phẩm phim nổi tiếng về Napoléon:

Waterloo (1970)

Đứng dầu danh sách này không thể không kể tới Waterloo (oa-téc-lô) sản xuất bởi hãng phim Colombia năm 1970 với sự tham gia của 3 vạn quân nhân Liên Xô trên phim trường. Waterloo 1970 là bộ phim kể về trận chiến cuối cùng của Napoléon trên cánh đồng Waterloo tại biên giới nước Bỉ. Napoléon được thủ vai bởi cố diễn viên Rod Steiger đầy vẻ nghiêm nghị, dứt khoát, quyết đoán trong mọi hành động. Sự thành công của bộ phim không những nằm ở kịch bản tôn trọng lịch sử mà còn ở diễn xuất của nhân vật chính khi mọi thứ trong phim đã trở thành kiểu mẫu cho các phim về Napoléon sau này. Nếu phải chọn ra hình ảnh Napoléon xuất sắc nhất trong lịch sử điện ảnh, đó chắc chắn là Rod Steiger của Waterloo.

Mặc dù kĩ xảo điện ảnh còn hạn chế, nhưng chính màu phim cũ cũng gợi nên phần nào không khí lịch sử trong phim. Bộ phim là một tư liệu lịch sử tốt có thể tham khảo cho bất cứ ai muốn tìm hiểu về Napoléon cũng như trận đánh Waterloo.

Napoléon TV Series (2002)

Đây là một TV Series nhiều tập được sản xuất bởi Pháp và được công chiếu trên đài truyền hình quốc gia Pháp, kể về toàn bộ cuộc đời của hoàng đế Napoléon từ khi là một sĩ quan pháo binh đến khi lâm chung tại đảo Saint Helena. Phim này không có phụ đề tiếng Việt nên bạn đọc chịu khó xem bằng phụ đề tiếng Anh. Do được cho phép thời gian thực hiện lớn nên Lịch sử tiếp tục là một yếu tố được tôn trọng trong phim, một phần nữa cũng là bởi phim được sản xuất về người Pháp (họ không coi Napoléon là anh hùng dân tộc nhưng họ không tự bêu xấu cha ông mình).

Do hạn hẹp về kinh phí và phải dàn trải kinh phí dài tập nên cảnh chiến trận trong phim rất không hoành tráng, thỉnh thoảng còn trông thấy diễn viên hậu trường đứng trong góc máy. Napoléon được thủ vai bởi Christian Clavier có phần hiền hoà hơn so với phiên bản Napoléon trong Waterloo 1970. Các cảnh chiến trường thường được quay bằng ống kính tele vì hạn hẹp về kinh phí thuê diễn viên. Mặc dù bớt hoành tráng, nhưng phim có tính tư liệu rất cao.

Về ý kiến cá nhân thì tôi chê mũ của Napoléon trong phim này hơi xấu.

War and Peace (1967)

Được chuyển thể từ tiểu thuyết cùng tên của đại văn hào Nga Lev Tolstoy, phim nói về công cuộc kháng chiến của nhân dân Nga chống lại cuộc xâm lược của Napoléon vào năm 1812. Napoléon xuất hiện rất thoáng trong phim, mang thần thái như tại chiến trường Waterloo. Một điều cần lưu ý khi xem các bộ phim của Nga là thường thì họ đề cao tinh thần dân tộc của họ rất lớn (Nga là đất nước tôi thấy giáo dục ý thức dân tộc tốt nhất cho thế hệ sau), tuy nhiên không vì thế mà họ xem đối thủ của mình trên phim như những hình nộm rơm. Bộ phim phần nào đó vẫn thể hiện được sức mạnh đáng gờm của Le Grande Armée (Đại Quân của Napoléon), tương xứng với đội quân thiện chiến nhất thế giới lúc bấy giờ.

Hầu hết các bộ phim về Napoléon, nếu không tính tới các bộ phim biếm hoạ thì hầu hết đều tôn trọng những nguyên tác của lịch sử. Chúng đều có giá trị cao về mặt tư liệu tham khảo, người xem sau khi thưởng thức xong có thể tự tin phần nào khi nói về các diễn biến trên phim mà chúng cũng có thật luôn trong lịch sử, giúp xây dựng thêm vốn kiến thức của mình. Còn bộ phim Napoléon 2023 này như nào?

2. Bộ phim phù hợp cho những ai?

Cá nhân tôi đánh giá bộ phim này thích hợp cho: bất cứ ai không phải fan Na lùn, fan Na lùn xem cho vui và phán xét, chống chỉ định chuyên gia Sử học cả chuyên nghiệp lẫn nghiệp dư.

Bất cứ ai không pải fan Na lùn đều có thể dễ dàng tiếp nhận bộ phim này với tâm lí thưởng thức như bao bộ phim ảnh tầm thường khác, vì họ vào rạp với cái đầu rỗng không về kiến thức lịch sử nên tiếp nhận bộ phim này với gần như không phán xét. Chắc hẳn nhiều người trong chúng ta thời niên thiếu đã từng nghe qua cái tên Napoléon (thành ngữ Việt Nam: “. . . từ thời Na-pô-lê-ông cởi chuồng” chẳng hạn), hoặc có thể nhìn qua tập truyện tranh EQ về Napoléon ngày xưa (tôi có một cuốn như thế từ hồi chưa biết đọc, chị đọc cho nghe). Theo chủ quan của tôi thì cái tên Napoléon không thực sự quá xa lạ khi so với những Alexander đại đế, Caesar La Mã hay Michel Ney (tên này thì lạ thật hehe, Thống chế Pháp của Napoléon). Bằng chứng là tôi có tiếp xúc với nhiều bạn nữ, họ đều đắm mình trong những thú vui rất con gái: phấn son, shopping, K-pop, . . ., tuy nhiên cái tên Napoléon thì không thể xa lạ nổi đối với họ. Họ chỉ biết rằng Napoléon là một ông vua, người Pháp hay Anh hoặc Đức thì phải. Phim này sẽ cho họ biết đặc điểm nhận dạng của ông ta như thế nào, dễ dàng nhận ra Napoléon trên, meme chẳng hạn. Ngoài ra nếu cố sức xem tiếp, họ sẽ biết thời đại của Napoléon như nào, có ô tô chưa, hay vẫn di chuyển bằng ngựa, người ta đánh nhau bằng giáo hay súng.

Ông anh tôi tỏ vẻ ngạc nhiên khi biết Napoléon sốn vào khoảng 2 thế kỉ trước vì ổng cứ ngỡ Napoléon là nhân vật thời La Mã cổ đại. Bộ phim này sẽ rất tốt để định vị thời điểm của thời đại Napoléon cho người xem.

Mấy ông con trai mê phim chiến tranh thì phim này thì cực nhiều cảnh chiến trường mãn nhãn xem thích cmnl, mỗi tội hơi sai kĩ thuật đánh nhau tí =)). Mà thôi, với những người này vốn không có chuyên môn (từ này là thật vì mỗi người một chuyên môn theo phân công lao động xã hội). Phim mang đến cho người xem mấy kiến thức hay ho, như súng ngay xưa dùng như nào, pháo ngày nữa bắn như nào. Đoạn cuối về trận địa ô vuông chắc là kì thú nhất. Bản thân tôi ngày xưa khi xem Waterloo 1970 cũng rất thích thú với chiến thuật này, lên mạng tìm tư liệu đọc cả buổi.

Fan Na lùn, hay những người có đam mê lịch sử khác sẽ tiếp nhận bộ phim này một cách tò mò, vừa xem vừa chỉ chích ông đạo diễn vì mấy cái sạn lịch sử rất ư ngứa mắt nhìn cái thấy ngay. Cuối cùng là vừa phủi đít vừa chửi đm đạo diễn. Không chỉ fan Na lùn, tôi cho rằng kể cả những người tìm hiểu về Napoléon để phản biện, họ cũng không chấp nhận được phim này.

3. Nội dung Phim

Napoléon là bộ phim kể về cuộc đời của Hoàng đế Pháp Napoléon từ khi ông còn là một trung uý pháo binh tham gia cách mạng Pháp cho tới những ngày tháng cuối cùng bị đày tại đảo Saint Helena. Bộ phim có thể được chia ra làm 2 mạch chuyện song song với nhau: chuyện tình của Napoléon và nàng Joséphine (để cuối cùng chốt lại là Napoléon rất yêu Joséphine) và điểm qua những chiến trường tiêu biểu của Napoléon (để chốt lại là khán giả cũng chả biết Napoléon có tài nghệ quân sự thật hay không?)

Phim được cho thời lượng lên đến 150 phút, tuy nhiên cuộc đời của Hoàng đế Pháp là quá dài kể cả so với một thời lượng hào phóng như vậy. Vì vậy mà ngày từ đầu đã không thể mong đợi bộ phim là một bức tranh về thời đại Napoléon với độ chi tiết cao được. Các sự kiện trong phim được tóm tắt nhanh gọn bằng những đoạn phim ngắn vừa đủ. Ví dụ để mô tả tính cách quyết đoán của Napoléon, nhà làm phim dành ra 50 giây dựng lại cuộc đàn áp phe bảo hoàng của ông để minh hoạ cho lợi thoại của ông trước đó: “Tôi sẽ chấp nhận, với điều kiện tôi được chỉ huy theo ý của mình“.

Phim lần lượt đưa người xem đi qua 5/86 chiến trường của Napoléon. Mở đầu với chiến công tại cảng Toulon đưa Napoléon lên hàm Tướng ở tuổi 24. Theo sau đó là chiến trường Ai Cập khi Napoléon với tư cách là tư lệnh quân viễn chinh Pháp đối đầu với quân Mamluk, trận chiến kết thúc chỉ bằng một phát đại bác dấy lên tranh cãi của các Sử gia. Phim không quên đi qua chiến trường Austerlitz – chiến thắng đi vào sách giáo khoa của các trường quân sự phương Tây khi quân Pháp đại thắng trước lực lượng liên quân Nga-Áo, một trận chiến đã kết thúc trước cả khi nó diễn ra. Khán giả được chứng kiến sự lụi tàn của Đế chế Napoléon trong cuộc xâm lược Nga, trong trận chiến đẫm máu Borodino tuy là một trận thắng về chiến thuật nhưng lại thua về chiến lược. Cuối cùng, người xem được đưa tới Waterloo, nín thở theo dõi từng bước hành quân của quân Phổ về cánh đồng này. 11 cây số, rồi 8 cây số, cho tới khi Blucher mang quân đánh thọc sườn, toàn bộ sự nghiệp của Napoléon đã hạ màn tại đây.

4. Những điểm mạnh

Kĩ xảo điện ảnh là điểm mạnh đầu tiên và ăn tiền của phim này, thứ vượt trội hơn tất cả những phim Napoléon về trước (ờ thì, đương nhiên?). Cảnh chiến trường được tái hiện lại với góc máy toàn, hoành tráng bởi số lượng binh sĩ gần như thật, tiếng đại bác nổ nghe rất đã tai. Cảnh máu me được tái hiện tốt với những phân cảnh như cụt tay, cụt chân, cụt đầu, cưa tay, mổ bụng. Rõ ràng, sự tiến bộ về công nghệ sản xuất phim đã giúp chúng ta có cơ hội được nhìn thấy lịch sử sống động hơn bao giờ hết.

Trang phục trong phim được dựng lại giống như nguyên tác lịch sử. Chất lượng máy quay tốt giúp chúng ta có cơ hội được thấy chi tiết hoạ tiết trên những bộ trang phục của Hoàng đế, Tổng tài và Thống chế Pháp. Một lần nữa, cảm ơn công nghệ.

Phong cách điện ảnh thời đại mới cũng khiến cho diễn xuất của các diễn viên kể cả diễn viên quần chúng trong phim trở nên ăn nhập với vai trò của mình hơn, không bị gượng gạo như những bộ phim từ thế kỉ trước khi những diễn viên quần chúng tỏ ra không chuyên nghiệp khi bộc lộ vai diễn của mình: kém sôi nổi, gượng gạo, kịch.

5. Những điểm dở

“Nếu muốn thực sự hiểu Napoléon, bạn nên tự nghiên cứu và đọc sách. Nếu bạn xem bộ phim thì câu chuyện đó sẽ được kể qua con mắt của tôi”

Ridley Scott – Đạo diễn phim Napoléon

Gần như bộ phim sử thi nào cũng vi phạm Lịch sử, chỉ là mục đích và quy mô vi phạm như nào, và cũng là hạn chế khi nhà làm phim phải tái hiện lại một sự kiện lịch sử vào một thời đại mà họ còn chưa được sinh ra. Tuy nhiên không thể ỷ lại vào điều đó mà nhà làm phim có thể tuỳ ý nhào nặn tác phẩm của mình. Trước những lời chỉ trích từ giới Sử học phương Tây về bộ phim của mình, đạo diễn Scott thẳng thắn phản pháo rằng các nhà sử học hiện tại cũng chẳng ai sống ở thời ấy đâu mà khẳng định mọi chuyện. Câu nói trên của đạo diễn thực sự đã hạ thấp phẩm giá con người của chính ông, biểu hiện của một câu nói cùn, trẻ con và không đáng được đem ra tranh luận.

Theo như ý của ông Scott, bộ phim là câu chuyện kể về cuộc đời của Napoléon thông qua con mắt cá nhân của tác giả, và con mắt này theo như tôi xin được nhận xét trước là con mắt tìm hiểu về Napoléon trong một buổi tối. Nhà làm phim hoàn toàn có thể thuê các chuyên gia Sử học về tư vấn cho bộ phim của mình. Tôi đồng ý rằng với việc thời lượng của bộ phim tuy dài nhưng nội dung thì quá tham lam dẫn nên không cần thiết phải mô tả chi tiết từng sự kiện. Tuy nhiên bộ phim mắc rất nhiều sạn mà bất kì một Na con nào chỉ cần thoáng lướt qua thôi cũng cảm thấy vô cùng khó chịu. Sạn trong phim bao gồm cả sai lịch sử, sai kĩ thuật tiến hành chiến tranh và sai luôn cả văn hoá.

Lịch sử

Bộ phim ra rạp với cơn mưa chỉ trích từ giới phê bình phim ảnh và các nhà Sử học. Những sai sót lịch sử là thứ được tìm thấy nhiều nhất trong phim chỉ sau số lần chim chuột của Napoléon với Joséphine.

• Napoléon không có mặt trong vụ hành quyết hoàng hậu Marie Antoinette. Lúc đó Napoléon đang đương sự tại Toulon cách đó hàng trăm dặm.
• Napoléon không cho lính bắn đại bác vào Kim tự tháp Ai Cập
• Trong trận Waterloo, Napoléon không có thông tin về việc quân chi viện của Blucher đang tới.

Các sai sót về lịch sử kể trên theo tôi thì hoàn toàn có thể chấp nhận được do chúng quá nhiều và vì đó bộ phim không còn mang trong nó nhiệm vụ giải trình về lịch sử cho khán giả nữa. Tới đây, bộ phim có nhiệm vụ mới đó là khắc hoạ hình ảnh Napoléon của 200 năm trước cho khán giả thế kỉ 21.

Kĩ thuật tiến hành chiến tranh

Mặc dù biết tác giả muốn xây dựng nhân vật Napoléon là một vị tướng dũng cảm không chỉ biết núp sau chiến trường trỏ tay năm ngón (nhưng thực tế là như vậy) mà còn đích thân thúc ngựa ra như một viên tướng kị binh bằng cách phân cảnh Napoléon đích thân ra trận trên bạch mã tại Borodino và Waterloo. Tôi xem mà ngứa mắt vô cùng vì lúc đó Napoléon đã là Hoàng đế, ra trận trực tiếp như vậy là biểu hiện của ngu dốt chứ không phải là dũng cảm (vâng địch cũng tỉnh khi để hoàng đế Pháp toàn thây trở về sau chiến trận trong khi lính của ổng thì đắp chiếu hết). Không nên tích hợp hào quang nhân vật chính ở đây

Tại Waterloo, nhà làm phim đã có chủ đích nhấn mạnh chiến thuật thông minh của quân Anh qua đội hình ô vuông, bằng chứng là tướng Wellington ra lệnh cho binh lính tiếp đón Kị binh Pháp rất chủ động và trong phim thể hiện việc xếp đội hình ô vuông rất epic. Tuy nhiên sai sót cơ bản chình ình ở đây là tại sao Kị binh Pháp lại tấn công các ô vuông trong khi có thể tấn công ra phía sau để vô hiêu hoá pháo binh Anh và nơi đó còn có tướng Wellington đang ung dung quan sát?

Đó là sự cẩu thả trong nghiên cứu sản xuất phim. Đội hình ô vuông không được thiết kế để tấn công kị binh, nói chính xác nó được thiết kế để phòng thủ hiệu quả trước kị binh. Trong trường hợp này, các khẩu pháo phải được đặt vào lòng ô vuông hay nói cách khác toàn bộ lực lượng Anh bao gồm cả tướng (trừ kị binh) phải được đặt trong sự bảo vệ của các ô vuông. Đội hình ô vuông không phải được tướng Wellington nghĩ ra tại chiến trường Waterloo mà đó là một binh pháp cơ bản trong quân sự phương Tây hồi đó. Napoléon cũng đã vận dụng hiệu quả đội hình này trong chiến dịch tại Ai Cập chống lại Kị binh Mamluk.

Văn hoá

Trong hàng ngũ tướng của Napoléon có người da đen, trong tiệc quý tộc tại Pháp của người gốc Á, có xem phim tôi mới nghĩ ra được lại tồn tại những thứ ngớ ngẩn như vậy. Thứ tôi mong chờ trước khi ấn nút play xem phim đó là tiết thét xung trận của Le Grande Armée: “Vive L’Empereur, Vive La France”. Điều đó không xảy ra, thay vào đó, họ nói: Long live the King, Long live the France :)).

Đạo diễn trở thành một tay mơ thiếu chuyên nghiệp và dường như sẽ bị những đợt kị binh Đại Pháp càn cho thành bã với những thiết kế nôn choẹt này trong phim của ông. Dù bị giới phê bình khó tính Pháp yêu cầu bộ phim phải được thực hiện với ngôn ngữ Pháp, tuy nhiên điều đó tôi có thể tạm cho qua được vì đây là bộ phim dành cho đại chúng. Thiếu đi “Vive L’Empereur”, bộ phim mất hẳn đi màu sắc của một Đế chế một thời. Tôi nghĩ những chi tiết tạo màu sắc như thế phải là luật bất thành văn, vì trong những bộ phim về Đức Quốc Xã, người ta kết thúc cuộc gặp mặt bằng câu nói: “Heil Hitler” (Tiếng Đức – Hitler muôn năm!)

6. Hình tượng nhân vật Napoléon

Trái ngược lại với kì vọng về một trang Sử thi hào hùng với nhận vật lịch sử mình ngưỡng mộ được tái hiện thật hiện đại và hoành tráng trong công nghệ phim thế kỉ 21, Napoléon 2023 thực là sự thất vọng về cả một mặt thái độ sản xuất phim. Hoàng đế Napoléon trong phim được thủ vai bởi Joker, mang thần thái của một tên hề chứ không phải một người đặt cả châu Âu dưới gót ủng của mình. Napoléon trong diễn xuất của Joaquin Phoenix không toát ra được thần thái của một Thần Chiến Tranh, thay vào đó có phần thiếu quyết đoán tại chiến trường Waterloo. Dù sao, phim cũng thành công miêu tả Napoléon là một kẻ si tình (vì đúng là như vậy) bằng việc cứ 10 phút phim lại nhắc lại tình cảm của Napoléon dành cho Joséphine qua thư tay, nhưng tác giả cũng không cần hào hứng chèn thêm 3 cảnh làm tình thô tục mà dường như chỉ có ý châm biếm chứ không có dụng ý nghệ thuật hay kể chuyện gì ở đây cả. Thay vì vẽ lại Napoléon với một tay nắm áo gilet, giờ đây ông ta được mô tả với hai tay bịt lỗ tai trước khi châm pháo.

Phim được sản xuất bởi người Anh, đất nước là đối thủ chính trị lâu đời với Pháp, vì thế rất khó để kì vọng không có chi tiết châm biếm nào được bêu trong phim. Không khí châm biếm luôn len lỏi khắp nơi trong phim, từ Ai Cập tới Moskva, từ buồng ngủ của Napoléon tới Nghị viện hội đồng năm trăm. Những người xem phim để thưởng thức giải trí dễ dàng cho qua những chi iết này, nhưng với những người xem phim với con mắt luôn dò xét và thái độ nghiêm túc hơn sẽ không dễ gì cho qua những dụng ý vô duyên đó.

Napoléon thiếu quyết đoán trên chiến trường Waterloo, phần nào đó sợ hãi trong hành động giao cho Thống Chế Ney tuỳ ý hành động. Napoléon tỏ ra bị động trên chiến trường, đó không phải là cách tiến hành chiến tranh của một con người vĩ đại như thế. Trận Waterloo kết thúc với hình ảnh Napoléon tháo chạy với cái mũ bị bắn thủng như để tự bán tự mua một tiếng cười sảng khoái cho đoàn làm phim Anh Quốc.

-1. Conclusion

Với việc tồn tại quá nhiều sai sót trong kiến thức Lịch sử, bộ phim Napoléon đã nghiễm nhiên không thể lọt vào danh sách tài liệu tham khảo cho những người đam mê nhân vật lịch sử này. Tuy nhiên, nhiệm vụ tối thiểu của phim là cần vẽ lại một Napoléon thật khách quan thì phim cũng không làm được nốt. Bộ phim là kết quả của sự cẩu thả, thiếu thận trọng, chạy theo thời đại của nhà làm phim, sự vô tâm của nhà làm phim đối với lịch sử và phần nào kém văn hoá trong cách ứng xử của ngài Scott với các Sử gia.

Với kinh phí 120 triệu USD, bộ phim thực sự có giá trị cao khi được dùng để cắt cảnh đưa vào các video ngắn về Napoléon làm phụ hoạ cho tiêu đề nội dung. Trước tiên tôi thấy có thể cắt cảnh Napoléon tại Borodino để làm tư liệu cho trận Lodi được.

Muốn hiểu về Napoléon, hãy đọc sách!